Wat is een goed 'Ommetje'? Ontdek het plezier van wandelen

Ik moet toegeven, op sommige van de somberste dagen tijdens onze regenachtige Nederlandse lente, was het fijn om de extra motivatie te hebben om naar buiten te gaan voor een ‘Ommetje’ (de naam van de app die we gebruikten voor de wedstrijd). Tijdens de uitdaging gaf de Ommetje-app na elk ommetje gezondheidsfeiten weer. Deze legden uit hoe een dagelijkse wandeling kan inspireren tot een creatiever, productiever en gezonder brein. Hoewel dit geen nieuw onderzoek voor mij was, zette het me aan het denken over de kwaliteit van iemands Ommetje en hoe dat verband houdt met betere gezondheidsresultaten. In deze blog bestudeer ik een paar van mijn ommetjes door de kwaliteit van de omgeving te analyseren.   

Verschillende soorten ommetjes
Voordat we in mijn ommetjes duiken, is het de moeite waard te vermelden dat mensen wandelroutes kiezen op basis van een verscheidenheid aan factoren. Sommigen geven de voorkeur aan efficiëntie en kiezen een route die het meest geschikt is of die hen in de meest rechte richting van de ene plaats naar de andere brengt. Anderen, die met kinderen lopen of slecht ter been zijn, kiezen misschien voor een route die wat meer kronkelt omdat er bijvoorbeeld geen obstakels zijn. En sommigen staan gewoon open voor een mooie wandeling en benaderen de wandeling niet met een vast plan. Tijdens mijn omwegen dacht ik na over hoe elke omgeving deze verschillende perspectieven al dan niet ondersteunt.

Hoe de hersenen informatie over onze omgeving doorgeven
Het menselijk brein neemt beslissingen over ‘plaats’ in fracties van seconden. Je kunt dit uittesten door naar de twee foto’s hieronder te kijken en jezelf af te vragen waar je het liefst zou lopen.

Het menselijk lichaam stuurt 11 miljoen bits per seconde – waarvan 10 miljoen visuele – naar de hersenen voor verwerking, maar de bewuste geest kan slechts 50 bits per seconde verwerken (britannica.com/science/information-theory/Physiology). Dit betekent dat het onbewuste brein veel van onze plaatsbeslissingen neemt en afhankelijk is van de hoeveelheid visuele stimulatie. Er bestaat een wijdverbreide misvatting dat brede trottoirs volstaan om een voetganger een goede wandelervaring te bezorgen en dit is gewoonlijk te wijten aan een gebrek aan visuele stimulatie, zoals blijkt uit de afbeelding hieronder. Veel mensen geven er de voorkeur aan om in de omgeving te lopen die links is afgebeeld, ook al is het trottoir minder breed en voelt het gebied drukker aan. Dit komt omdat het een dynamische omgeving biedt waarin onze ogen van links naar rechts en zelfs naar boven kunnen dwalen, op zoek naar een verscheidenheid aan details die een ruimte gezellig maken. Terwijl ik tijdens elk ommetje mijn omgeving observeerde, dacht ik na over hoe elke omgeving een beroep doet op onze zintuigen.

Ommetjes in Nederland
Planners, ontwerpers en ingenieurs denken vaak na over straatontwerp in plan- en doorsnede-aanzichten. Hoewel het nuttig is om aan te geven hoe gebieden ruimtelijk moeten worden ingericht voor voetgangers, fietsers, openbaar vervoer en auto’s, geven deze weergaven niet de ervaring weer die iemand heeft als hij door de straat loopt (of fietst). De ervaring van een voetganger moet altijd worden beoordeeld vanuit het oogpunt van de gebruiker – dat kan iemand zijn die loopt, fietst of rolt. Voor deze analyse ben ik uitgegaan van de gemiddelde lengte van een volwassene die loopt.

In de afbeelding hierboven heb ik verschillende architectonische details onderzocht die de activiteit voor het oog en de hersenen stimuleren. De kwaliteit van de gebouwde vorm creëert een aangename ‘ruimte’ voor de voetganger, maar door een gebrek aan trottoirruimte worden voetgangers blootgesteld aan het autoverkeer en moeten ze een overgang maken tussen trottoir- en wegniveau. Deze omweg is misschien prima voor de eenzame wandelaar, maar de omgeving is niet toereikend voor de meesten van ons die graag met gezelschap of met een kinderwagen willen wandelen.

In deze foto, die is genomen in de buurt van het Vredespaleis in Den Haag, zien we een heel andere context. De verscheidenheid aan hoogtes, texturen en kleuren van de beplanting zorgen ervoor dat de hersenen actief blijven. Bovendien is de loopruimte goed afgebakend en wordt deze versterkt door het kleurcontrast tussen bestrating en beplanting. Voetgangers kunnen ook extra bescherming voelen door de beplante buffer. Deze ruimte heeft nog één complexiteit en dat komt door de nabijheid van het hek. Voor velen zal deze wandelervaring best aardig zijn, maar het kan verbeteren door meer visuele stimulatie toe te voegen door in plaats van het hek ervoor te zorgen dat het voetpad een comfortabele breedte heeft zodat mensen naast elkaar kunnen lopen.

Net als het eerste beeld uit Den Haag biedt de bebouwing langs de Javastraat een verscheidenheid aan mogelijkheden voor het oog van de voetganger om tussen architectonische elementen te springen van winkels op de begane grond tot afwisselende balkons en een slingerende straatgevel. Er zijn nog meer visuele prikkels wanneer rekening wordt gehouden met elementen in het straatbeeld: straatbomen, zitplaatsen en verlichtingsarmaturen. Deze dynamische omgeving is een van de redenen waarom mensen zich geen twee keer bedenken hoe ver ze gelopen hebben als ze zich in een dynamische winkelstraat bevinden.   

Holistisch ontwerp is de weg naar een kwalitatief ommetje
Gezien de mate waarin het menselijk brein afhankelijk is van visuele stimulatie om indrukken te vormen over onze omgeving – en in een fractie van een seconde beslist of we al dan niet gaan lopen – moeten ontwerpers bij het onderzoeken van voetgangersfaciliteiten verder denken dan alleen aan de rechterkant van de weg. Het comfort van de voetganger wordt niet alleen bepaald door de breedte van het voetpad, maar ook door de nabijheid van de muur, de grootte van de ramen, de aanwezigheid van beplanting en straatbomen, de plaats van andere stoepmeubels en vele andere factoren. Wanneer we het trottoir beschouwen als een driedimensionale ruimte in plaats van als een lijn op een plattegrond, kunnen we ons afvragen of iemand het prettig zou vinden om het trottoir deel te laten uitmaken van zijn dagelijkse ommetje.

(015) 214 78 99
info@mobycon.nl