10.000 fietsuren voordat een kind het verkeer in mag?

Misschien ben jij een van de lezers die in deze discussie met een heel onbevredigd gevoel achterbleef. Want hoe zit het nu? Hoeveel uren moeten kinderen eigenlijk fietsen in het verkeer voordat ze zelfstandig naar school kunnen fietsen in groep 7 of 8 of naar de brugklas?

De 10.000 uren zijn inmiddels gelukkig overboord, want dat getal is niet onderbouwd en helpt niet.

Mijn rekenvoorbeeld

En vervolgens heb ik goed nieuws voor je, want ik maakte in 2009 al een rekenvoorbeeld van hoeveel uren verkeerservaring een kind krijgt dat zeer regelmatig door een ouder of verzorger op de fiets meegenomen wordt in het verkeer. Dit voorbeeld van hoeveel tijd Lars vanaf zijn babytijd tot zijn 10^e jaar besteedt aan het praktisch leren fietsen, geeft ons een gevoel waar we het hier over hebben. Zowel bewuste fietsinstructie als onbewuste momenten waarop de fietsvaardigheid geoefend wordt zijn in dit voorbeeld meegenomen.

Lars* wordt geboren. Vader Erik en moeder Petra werken beide. Lars gaat na 3 maanden op 3 dagen in de week naar het kinderdagverblijf. Hij wordt al snel met de fiets gebracht en gehaald. Het gezin woont 2 km van het kinderdagverblijf, ongeveer 15 minuten fietsen. Per dag fietst Lars 30 minuten mee voorop/ achterop de fiets. Het kinderdagverblijf heeft een tuin en de kinderen kunnen dagelijks met driewielers buiten spelen. Lars doet dit gemiddeld 15 minuten per dag.

4 jaar kinderdagverblijf, 44 weken per jaar, 3 dagen per week maakt in totaal 15.840 minuten met de ouders = 264 uur.

Spelend in de tuin van het kinderdagverblijf = 182 uur.

Lars krijgt een fiets en zijn ouders gaan hem in het park leren fietsen. Het kost enkele zondagochtenden en dan fietst Lars trots een rondje!

4 zondagochtenden = 8 uur.

Samen met de vriendjes uit de straat speelt Lars buiten, onder andere met de fiets. Gemiddeld wordt 1 uur per week met de fiets gespeeld.

6 jaar (4^e t/m 10^e jaar), 52 weken, 1 uur per week = 312 uur.

Tot en met zijn 10^e jaar wordt Lars door zijn ouders begeleid met de fiets naar school, die ook 2 km vanaf het huis staat. Per dag wordt door Lars 30 minuten gefietst, met begeleiding van zijn ouders.

6 jaar (groep 1 t/m 6), 40 weken, 5 dagen per week maakt in totaal 36.000 minuten = 600 uur.

In totaal besteedt Lars 1.366 uur aan het oefenen van de fietsvaardigheid in zijn eerste 10 levensjaren.

De vraag is of Lars nu goed genoeg kan fietsen. Dit speelde zich af in de jaren ’90 in Tilburg ‘binnen de Ringbanen’, wat betekent dat je te maken had met behoorlijk wat verkeer, een wisselende kwaliteit van de fietsinfrastructuur en een druk kruispunt met VRI’s dat ze moesten oversteken. Een fietsexamen zou ons inzicht hebben kunnen geven of wij onze taak als verkeersopvoeders goed hadden gedaan, maar dat werd destijds niet op de basisschool afgenomen. Daarmee was het aan ons als ouders om te bepalen wanneer zij goed genoeg konden fietsen. Daarvoor hebben we geen rekensom gebruikt en vertrouwden we op ons gevoel. In groep 8 gingen ze zelfstandig naar school.

Veel manieren om veilig te leren fietsen

De aanleiding om het rekenvoorbeeld te maken, was dat ik op 10 september 2009 één van de experts was die de KpVV** sessie ‘Kinderen in het locale verkeer’ modereerde. Dit deed ik samen met Eddie Kips van de organisatie Childstreet bij IIUE in Delft en publiciste Marian Schouten. In de sessie gingen we in op hoe kinderen in Nederland leren fietsen, wat verschillen tussen kinderen zijn en wat je zou kunnen doen als ouders om wat voor reden dan ook hun kind niet meenemen op de fiets. Het volledige verslag van deze sessie staat hier online.

Ik schrijf deze blog niet omdat dit rekenvoorbeeld zaligmakend is. Er zijn heel veel manieren waarop kinderen kunnen leren fietsen en leren om veilig deel te nemen aan het verkeer. Als je ouders je niet iedere dag een half uur meenemen op de fiets, kun je toch veilig leren fietsen. Je hebt dan alleen een andere leerroute. Ook zullen er kinderen zijn die meer tijd nodig hebben, omdat zij langzamer leren of veel begeleiding nodig hebben in het verkeer. En de staat van de (fiets)infrastructuur kan het proces juist versnellen of extra moeilijkheden opwerpen.

Onderzoek naar fietseducatie

Ik hoop dat de discussie over de 10.000 uur een trigger is om nu eens aandacht te geven aan de behoefte aan goed onderzoek naar formele en informele fietseducatie van kinderen in Nederland. Hoe leren onze kinderen eigenlijk fietsen? Hoe dragen programma’s van de ANWB, de Fietsersbond, VVN en andere aanbieders hier precies aan bij? Welke groepen kinderen bereiken zij en wat betekent dit? Ik heb veel ideeën over hoe je dit kunt onderzoeken en drink graag een kop (online) koffie met je als je hier mogelijkheden voor ziet.

*De naam Lars is gefingeerd en gebaseerd op mijn eigen ervaring als ouder van 2 (inmiddels volwassen) kinderen.
**KpVV = Kennisplatform Verkeer en Vervoer, later onderdeel geworden van het CROW.