Effecten van coronamaatregelen op luchtkwaliteit en mobiliteit

Nog slechts 7% van de ov-reizigers vergeleken met 2 weken geleden

Cijfers van de reisplan app ‘City Mapper’ laten zien dat er in de hele wereld veel minder gereisd wordt dan twee weken geleden. Reisdata met soortgelijke dagen in begin 2020 zijn vergeleken met data van de afgelopen dagen. Milaan en Barcelona hebben momenteel de minste reizigers in vergelijking met een ‘gewone’ dag, er vindt minder dan 2% van de verplaatsingen plaats. In Amsterdam is het aantal verplaatsingen ook snel aan het afnemen, hier reist nog maar 5% van de ‘dagelijkse’ ov-reizigers. Daar worden wij als openbaar vervoer adviseurs natuurlijk niet opgetogen van, maar welke lichtpuntjes kunnen wij hier wel uithalen?

Vermindering stikstofuitstoot, verbetering luchtkwaliteit (Wuhan en België)

De vermindering van het aantal auto’s op de weg en vliegtuigen in het luchtruim zorgen voor een daling van de stikstofuitstoot en een aanzienlijke stijging van de luchtkwaliteit. Eerdere metingen uit andere landen lieten al positieve effecten zien. Zo is in China sinds eind januari de hoeveelheid stikstofdioxide gemiddeld met 35 procent afgenomen. In sommige steden liep dit op tot ruim 50 procent. In België is de luchtkwaliteit op een niveau tussen een gewone en autoloze zondag. In het land is een grote daling te zien op het moment dat mensen thuis zijn gaan werken. Alle parameters bij onze zuiderburen geven daarmee aan dat de luchtkwaliteit, voor wat betreft stikstofdioxide én fijnstof, goed tot zeer goed is. Binnen een week is in Brussel de stikstofdioxide van 89 naar 32 microgram stikstofdioxide gedaald, een afname van maar liefst 66 procent. Zaterdag (28 maart) was het zelfs 17 microgram!

Hoe zit dat in Nederland?

Sinds het weekend van 28 & 29 maart is er vanuit het KNMI ook duidelijkheid gekomen over de luchtkwaliteit in ons land. Satellietbeelden van het KNMI laten een enorme afname in luchtvervuiling zien wanneer de afgelopen week wordt vergeleken met een week in februari van vorig jaar met vergelijkbaar weer. Een schatting van de afname is nog relatief onzeker en zit tussen de 20 en 60 procent. Om tot een preciezere schatting te komen gaat het KNMI nog meer metingen analyseren.

Ook wanneer we naar mobiliteit kijken zien we veranderingen plaatsvinden. In Nederland is in een week tijd (tussen 13 en 20 maart) 38% minder kilometers gereden en zijn de files met 99% afgenomen. Data van het Nederlands Verplaatsingspanel laten zien dat op donderdag 19 maart aan het eind van de middag de cijfers enorm verschillen ten opzichte van een reguliere donderdag. Rond 16.00 uur werd er: 67% meer gefietst, 57% meer gewandeld, 71% minder van het ov gebruik gemaakt en 30% minder met de auto gereisd. Open NDW-data laten zien dat op de A1 tussen Hilversum en Amsterdam op een werkdag in februari tijdens spitsuur gemiddeld 1455 auto’s over de rijbaan zijn gereden. Ter vergelijking, de tweede week van maart            was dit gemiddeld 841 auto’s. Dit is een afname van ongeveer 42%. Ook de ov-fiets is veel minder gebruikt, in elke provincie werd op maandag 16 maart ongeveer een kwart gebruik gemaakt van het aantal ov-fietsen dat op een reguliere maandag wordt gebruikt. De grafieken van beschikbare ov-fietsen bij een druk station als Utrecht Jaarbeursplein laten dat verschil goed zien.

Ook de Snuffelfiets laat verbetering zien

Mobycon en het BITS-programma zijn vanaf het begin betrokken bij het opzetten van de Snuffelfiets. De Snuffelfiets is een samenwerking tussen provincie Utrecht, Civity, SODAQ en het RIVM, waarbij meer dan 500 fietsers een snuffelsensor op de fiets hebben die het fijnstof op de fietsroute berekend. De luchtkwaliteit is naast fijnstof ook afhankelijk van stikstof en weersomstandigheden. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) adviseert een maximum van 10 µg/m3 als jaargemiddelde concentratie. Europese richtlijnen geven aan dat 25 µg/m3 de grenswaarde is voor het jaargemiddelde. Wanneer we donderdag 5 maart en donderdag 19 maart naast elkaar leggen, meten de Snuffelfietsen een groot verschil. Zoals op de afbeelding is te zien, is de fijnstofuitstoot rond Utrecht op 5 maart gemiddeld tussen de 9 en 30 µg/m3, terwijl dit op 19 maart tussen de 0 en 12 µg/m3 is. En de maatregelen hebben nog een ander effect op de snuffelfietsmetingen. Er wordt op andere tijden gefietst dan op een reguliere dag van voor de maatregelen. Nu fietsen mensen meer tijdens het middaguur en rond een uur of vier.

Mijn advies: stap op de fiets als je een frisse neus nodig hebt

Een verbetering in luchtkwaliteit is natuurlijk zeer positief, maar we moeten vooral aan onze gezondheid denken in deze tijden. Het advies van de Amsterdamse burgemeester Halsema luidde: “Voor wie dat kan: pak de fiets, dat is de gezondste en beste optie”. Veel Nederlanders lijken het fietsadvies op te volgen, zo ziet bijvoorbeeld fietsproducent VanMoof sinds februari de verkoop van e-bikes met bijna 50% stijgen in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar. Volgens de Duitse viroloog Michael Barczok is het besmettingsgevaar tijdens fietsen zo goed als nul procent. Tevens is het gemakkelijk om op de fiets de 1,5 meter afstand te houden en draagt het fietsen bij aan een gezonde werking van je longen. Fietsen is een mooi middel om nu fit en gezond te blijven, weerstand op te bouwen en even het hoofd leeg te maken. Daarom zou ik het advies willen geven: wanneer de muren op je afkomen en je de frisse buitenlucht mist, zoek deze dan op en geniet van een fijne fietsrit. Om ongewenste drukke taferelen te voorkomen is het natuurlijk wel verstandig om dit alleen te doen en goed na te denken over je fietsroute.