Meters maken voor fietsveiligheid

We zagen destijds vijf categorieën van toepassingen:

1. ICT toepassingen aan de fiets – zoals Hindsight: een camera onder je zadel filmt wat er achter je gebeurt. Je kunt dit vervolgens zien op een display op je stuur. Wat een oplossing kan zijn voor mensen die moeite hebben met achterom kijken en waarbij een spiegel onvoldoende hulp biedt. (Ik heb deze toepassing de afgelopen jaren overigens nergens in gebruik gezien op de fiets, maar heb wel voorbeelden gezien van gebruik op de scootmobiel.)
2. ICT toepassingen die de fietser draagt – zoals een speedvest: een display op de rug van een vest dat de fietser draagt. Het toont de fietssnelheid om andere weggebruikers te informeren en zo inschattingsfouten bij bijvoorbeeld het inhalen te voorkomen. Ik ben eerlijk gezegd wel benieuwd of deze toepassing ook in Nederland gebruikt wordt.
3. ICT toepassingen in andere voertuigen – zoals de automatische snelheidsaanpassing in auto’s (ISA). Doordat andere verkeersdeelnemers zich aanpassen op basis van ICT, wordt het ook veiliger voor fietsers.
4. ICT toepassingen in de infrastructuur – zoals waarschuwingssignalen in de kruising van wegen, die oplichten zodra er naderende fietsers of voetgangers gedetecteerd zijn.
5. Online toepassingen. Deze categorie is in feite heel breed en bestaat uit toepassingen zoals routeplanners die je de keuze geven om niet alleen de kortste of snelste route te plannen, maar ook de veiligste route, en bijvoorbeeld online lesmaterialen zoals een dode hoek les.

Op het gebied van ICT toepassingen aan de fiets die de veiligheid vergroten, is de opvallendste toevoeging aan de lijst de intelligente fiets; een fiets die meedenkt met de berijder en meer balans geeft. Er zijn inmiddels enkele modellen en producten ontwikkeld, specifiek voor de doelgroep oudere fietsers. Vooralsnog lijken er vanuit het Nederlandse onderzoek nog geen producten opgepikt te zijn door de markt (laat van je horen als ik iets over het hoofd zie!). Bosch komt wel met een nieuw product op de markt, de eBike ABS, een systeem dat het veilig afremmen ondersteunt. De vraag is hoe lang het nog gaat duren voordat er meer producten beschikbaar komen op de consumentenmarkt.

Als het gaat om de categorie ICT toepassingen in andere voertuigen vond ik het mooi om in de week van het NVVC de aankondiging te horen dat de veiligheids protocollen van de ‘European New Car Assessment Programme’ (Euro NCAP) voortaan beoordelingen van de technologie voor de detectie van fietsers zullen gaan bevatten. De protocollen zijn door ons ministerie van Infrastructuur en Waterstaat ontwikkeld.

Wat betreft de andere categorieën was mijn indruk dat er vooral variaties op hetzelfde thema ontwikkeld worden, waar niks mis mee hoeft te zijn. Hoewel het lang niet altijd duidelijk is wat het effect van de toepassingen zijn.

Twee ontwikkelingen die niet goed in de vijf categoriën passen zijn als eerste de combinatie van meerdere categorieën in één platform. In Oulou, Finland, is men bijvoorbeeld een platform aan het bouwen waarmee fietsers real-time informatie krijgen, gedetecteerd worden, sneller groen krijgen en geteld worden. Sensoren boven de weg meten de wegconditie in de wintertijd; informatie die vervolgens via het platform beschikbaar is voor fietsers, zodat zij een zo veilig mogelijke route kunnen kiezen als de weersomstandigheden bar zijn. Als bestuurslid van de Winter Cycling Federation ben ik erg nieuwsgierig of het in Oulou gaat lukken dit tot een succes te maken.

De tweede ontwikkeling die ik zie, is dat er een nieuwe categorie lijkt te ontstaan: de fiets als onderzoeksinstrument voor veiliger fietsen. In het SAFECYCLE overzicht was de meetfiets van de Fietsersbond, die de kwaliteit van de infrastructuur meet, opgenomen in de categorie ICT toepassingen aan de fiets. En het is natuurlijk ook een toepassing die aan de fiets vast zit. Maar de toepassing zelf maakt het fietsen niet direct op dat moment voor de berijder veiliger. Het is een fiets die ingezet wordt om onderzoek te doen. Op dit moment kennen we nog enkele ICT-toepassingen aan de fiets die ingezet worden om onderzoek te doen. Denk aan Cyclespex, die de combinatie met een VR-bril maakt en ingezet kan worden als participatie instrument bij nieuwe ontwerpen (zodat er infrastructuur ontworpen wordt die gebruikers al vooraf virtueel getest hebben). En we kennen de fietsbel SafetoBike, die enerzijds de berijder waarschuwt als hij/zij een gevaarlijke kruising nadert, maar bij de pilot met leerlingen in ’s-Hertogenbosch ook ingezet is om fietsstromen van middelbare school leerlingen in beeld te brengen.

Ik vind het interessant om de ontwikkelingen op dit gebied ook de komende tijd te blijven volgen. Deze ICT toepassingen alleen zijn waarschijnlijk onvoldoende om het aantal ongevallen onder fietsers zo ver terug te brengen dat er nauwelijks meer gewonden en slachtoffers vallen; en ook niet alle ICT-ideeën zijn perse goede ideeën. Ik vind het echter wel goed om te volgen wat er beschikbaar is, constructief kritisch mee te denken, pilots te doen inclusief goede evaluaties en er uit te halen wat er in zit. Als er nog beter inzicht komt in de oorzaken van fietsongevallen, met name de enkelvoudige ongevallen, dan kunnen er samen met bedenkers van ICT toepassingen voor de fiets waarschijnlijk sneller meters gemaakt worden. Laat die meters maar komen!

Als je ideeën of producten hebt die nog toegevoegd zouden moeten worden binnen de categorieën die hier beschreven staan, of zaken die daar niet in passen, neem dan gerust contact op. Dit kan dan door ons meegenomen worden in het actuele overzicht van toepassingen.

">

Angela van der Kloof

Strategisch adviseur mobiliteit

‘Stimuleren van het gebruik van de fiets is een mooi instrument om bereikbaarheidsdoelstellingen te halen en tegelijkertijd bij te dragen aan gezondheid, participatie en de kwaliteit van de leefomgeving.’