In februari en maart kreeg ik de mogelijkheid om gedurende 6 weken mijn werk als adviseur bij Mobycon online te mogen uitvoeren vanuit Spanje. Als fietsfanaat natuurlijk een mooie gelegenheid om te genieten van het heerlijke fietsklimaat en ondertussen samen met mijn collega’s door te werken aan Nederlandse mobiliteitsprojecten.
Al fietsend aan de Costa Blanca vallen je natuurlijk allerlei dingen op die anders zijn dan in Nederland.
Vooropgesteld: De regio rond Denia en Calpe is een populaire winterbestemming voor (semi)professionele wielrenners, dus misschien niet representatief voor de rest van Spanje. Maar het is wel leuk om te zien hoe hier met de fietser in het verkeer wordt omgegaan.
Spanje heeft geen echte fietstraditie. Dat betekent dat je vrijwel overal op de rijbaan fietst (en vaak ook loopt). Als er wel een fietspad ligt, is dit vaak ontzettend smal en moet je bij elke zijstraat en uitrit (!) voorrang verlenen. Tweerichtingsfietspaden van 1,5 à 2 meter breedte zijn geen uitzondering.
Het heuvel- en bergachtige profiel maakt dat regenwaterafvoer belangrijk is. Diepe afvoergeulen direct naast het asfalt zorgen voor een weinig vergevingsgezinde berm voor fietsers (en auto’s). Je moet er niet aan denken dat je per ongeluk van het asfalt raakt, want de gevolgen zijn dan ernstig. Ook het onderhoud is van een ander niveau dan we in Nederland gewend zijn. Netjes onderhouden wegen wisselen af met slechte wegdekken met grote gaten waardoor je zeker als fietser altijd alert moet zijn.
De geldende snelheidslimieten zijn nauwelijks uit het wegbeeld af te leiden. Wegen bestaan allemaal uit asfalt met een as- en kantmarkering. Werkelijk alle snelheidslimieten van 20 tot en met 70 km/u worden binnen de bebouwde gebieden toegepast en deze wisselen elkaar in zo’n hoog tempo af dat het lastig is om bij te houden hoe hard je werkelijk mag rijden. Niet bevorderlijk voor de verkeersveiligheid.
Tot zover enkele zaken die minder goed zijn geregeld dan in Nederland. Er zijn er nog veel meer te noemen, maar dat gaat in dit kader te ver. Zijn er dan ook dingen beter voor fietsers in Spanje? Zeker!
Omdat er weinig fietsvoorzieningen zijn, is men meer gewend dat fietsers, voetgangers en ook e-steps zich op de rijbaan bevinden. Dit wordt volledig geaccepteerd. Men is zelfs uiterst voorzichtig bij het passeren van fietsers. Automobilisten blijven vaak lang achter fietsers rijden voordat ze deze (ruim) passeren. Wellicht komt dit ook doordat er nadrukkelijk wordt gecommuniceerd over de aanwezigheid van fietsers en over de aan te houden passeerafstand.
De wettelijke anderhalve meter afstandsregel verplicht automobilisten bovendien om minimaal 1,5 meter afstand te houden wanneer ze een fietser inhalen. Dit geldt zowel binnen als buiten de bebouwde kom. Je mag daarbij als automobilist de andere weghelft gebruiken, zelfs als er een doorgetrokken streep is, mits dat veilig is. Overtreders die betrapt worden op het niet naleven van de 1,5 meter regel kunnen beboet worden en er kunnen punten worden afgetrokken van het puntenrijbewijs. Zowel de houding van automobilisten tegenover fietsers als de 1,5 m afstand regel zijn zaken waar we in Nederland een voorbeeld aan kunnen nemen.
Een andere opvallende situatie is dat als er wel fietspaden zijn aangelegd, het niet verplicht is om deze als fietser te gebruiken. De fietspaden zijn niet bebord en kennen niet de status van ‘verplicht fietspad’ zoals we dat in Nederland wel kennen. Wat je in de praktijk dus ziet is dat de rustige fietsers zoals bijvoorbeeld strandgangers, kinderen en ouderen gebruik maken van het fietspad, maar dat de snelle fietsers zoals wielrenners, e-bikers en e-steps op de rijbaan rijden. Ook dit wordt normaal gevonden.
Ik heb geen enkele keer meegemaakt dat ik als fietser van de rijbaan werd ‘getoeterd’ door automobilisten. Deze keuzevrijheid voor de fietsers is erg prettig en wordt op sommige plaatsen bovendien duidelijk aangegeven door ook op de rijbaan een soort fietsstrook aan te brengen, met daarnaast een vrijliggend fietspad. Dit principe kennen we in Nederland (nog) niet, maar zou prima passen op ETW30 of GOW30 wegen waar al fietspaden aanwezig zijn. In Nederland beschikken we namelijk al over het bord ‘onverplicht fietspad’ naast het veel gebruikte bord ‘verplicht fietspad’. Extra ruimte voor de fiets op de rijbaan zou op deze manier een oplossing kunnen zijn voor het steeds drukker wordende verplichte fietspad en daardoor bijdragen aan de mobiliteitstransitie in Nederlandse steden en dorpen.
De conclusie na 6 weken fietsen in Spanje is dat het voor de fietsers in Nederland over het algemeen beter is geregeld dan in Spanje. Maar we kunnen zeker van Spanje leren hoe we de fietser in Nederland nóg meer ruimte kunnen geven.
